ქეთევან ხერხეულიძე, Muzaradi-ს კრეატიული დირექტორი, და ანკა ციციშვილი, IERI store-ის კრეატიული დირექტორი, ერთმანეთს ბავშვობიდან იცნობენ. მათ მოდის სფეროში დიდი გამოცდილება აქვთ და არაერთ საინტერესო პროექტზე მუშაობენ.
სპეციალურად Forbes Woman-ისთვის ქეთევანმა და ანკამ მოდის ინდუსტრიის გამოწვევები განიხილეს და ერთმანეთს თავიანთი მოლოდინები და მიზნებიც გაუზიარეს.
ანკა: ქეთევან, იმ ორი წლის განმავლობაში, როცა მოდის კვირეული არ ტარდებოდა, რამდენად იგრძენი დანაკლისი და რა გავლენა ჰქონდა ამას შენს ბრენდზე?
ქეთევანი: ზოგადად, მგონია რომ ეს კვირეული მოდის დღესასწაულივით არის ხოლმე ყოველთვის. ჩვენ არ ვართ განებივრებულები მსგავსი ღონისძიებებით. ვფიქრობ, მოდის კვირეული ძალიან დიდ მოტივაციას უჩენს ქართველ დიზაინერებს, ქართულ ბრენდებს, რომ კიდევ უფრო განვითარდნენ, წინ წავიდნენ, მსოფლიოს დაანახონ თავიანთი შემოქმედება. რაც შეეხება პანდემიას, კონკრეტულად ჩემს შემთხვევაში ჩემს ბრენდზე თუ ვისაუბრებთ, გამიჭირდება, იმიტომ, რომ სწორედ პანდემიის დროს გავიდა მუზარადი „იაპონიაში“. ასევე ვერ ვიტყოდი, რომ საქართველოში გაყიდვები აღარ იყო. უნდა მოვიტყუო, რომ ვთქვა, ამ კუთხით დიდი დანაკლისი ვიგრძენი-მეთქი, თუმცა, ცხადია, არ ვიცი როგორ გამოიჩენდა ბრენდი თავს იმ შემთხვევაში, მოდის კვირეული რომ ჩატარებულიყო. ამიტომ ამის თქმა ცოტა რთულია.
მოდის კვირეული დიზაინერებისთვის, რომლებიც ძალიან ბევრს შრომობენ, თვითგამოხატვის საშუალებაა. ყველა ცდილობს საკუთარი თავის წარდგენას, რადგან ჩამოდიან საერთაშორისო სტუმრები, ბაიერები, პრესა. მე, პირადად, ახლა მეორედ მივიღე კვირეულში მონაწილეობა, იქამდე ეს გამოცდილება არ მქონია, თუმცა სწორედ კვირეულს უკავშირდება ამერიკული Vogue-ის ფურცლებზე „მუზარადის“ გამოჩენა. მოდას ამაზე დიდი შემფასებელი არ ყავს და როცა იქიდან გწერენ, რომ რაღაც ახალი შექმენი და შენთან ინტერვიუ უნდათ, საოცარი ბიძგია. სწორედ ასეთი დამთხვევები ხსნის დიდ ჰორიზონტებს. სწორედ მაშინ მივხვდი, რამხელა მნიშვნელობა აქვს ამ მოდის კვირეულს საქართველოში და რამხელა საქმეს აკეთებს სოფო ჭყონია. ეს მართლა ძალიან დასაფასებელია.
რაც შეეხება „მუზარადს“, მას კიდევ სხვა ნიშა აქვს, ჩემი აზრით. საქართველოში ის განსაკუთრებულად შეიყვარეს, რაც ჩემთვის ყველაზე გასახარი და დასაფასებელია, თუმცა, რა თქმა უნდა, საზღვრებს გარეთ გასვლა და იქ თავის დამკვიდრებაც ალბათ ყველას მიზანია, ვინც ამ სფეროში მოღვაწეობს.
ანკა: როგორ ფიქრობ, რა გამოარჩევს თბილისის მოდას?
ქეთევანი: თბილისის მოდას გამოარჩევენ ის ადამიანები, რომლებიც ქმნიან მოდას, ქართველი დიზაინერები, ქართული ბრენდები. მე ყოველთვის აღვნიშნავ, რომ ქართველი ადამიანი შეიძლება არ იყოს დიზაინერი, მაგრამ მას აქვს სტილის შეგრძნება, გემოვნება, რაც კარგად ჩანს, როცა დადიხარ ქუჩაში. თბილისის მოდას გამოარჩევს ყოველი ადამიანი, რომელსაც აქვს ინდივიდუალური ხედვა, ჩაცმის სტილი. გემოვნება არ არის მხოლოდ ჩაცმა, გემოვნება არის მთლიანად ადამიანის აზროვნება ‒ ის, თუ რა მოსწონს მას, როგორ მუსიკას უსმენს, რა კინოს უყურებს, რას კითხულობს, ამ ყველაფრის ერთობლიობაა, ჩემი აზრით, რაც შემდეგ ქმნის პიროვნებას, მერე ქმნის სტილს და, მგონია, რომ ქართველებს ეს გვაქვს.
ძალიან ბევრი ქართველი დიზაინერის ტანსაცმელი უკვე აცვიათ მსოფლიოს წამყვან ვარსკვლავებს. ასევე ბევრ ევროპულ კარგ მაღაზიაში შევხვდებით ქართველ დიზაინერებს. ნაბიჯ-ნაბიჯ მივიწევთ წინ. მოდის კვირეულის მხრივ ამხელა პაუზა, ცხადია, დიდი დანაკლისი იყო. სწორედ კვირეულის დროს ხდება ამ ყველაფრის წარდგენა მაყურებლის წინაშე.
ანკა: თან თბილისი ყოველთვის იყო საინტერესო ქუჩის სტილის ფოტოგრაფებისთვის. პარიზში, ნიუ იორკში, ლონდონში ან მილანში ბრენდები ჭარბობს, აქ კი ‒ შთაგონება.
ქეთევანი: ქართველებს შეუძლიათ, მეორადებში შევიდნენ და ლამაზად შეიმოსონ. ჩვენ ყოველთვის გვქონდა სტილის შეგრძნება. სტილი ჩვენთვის გენეტიკური კოდივით არის.
ანკა: ზუსტად. საქართველო აბრეშუმის გზის ნაწილი იყო, მულტიკულტურული სივრცე, სადაც მუდმივად ხდებოდა მრავალფეროვანი პროდუქტის მიმოცვლა. შესაბამისად, ჯერ კიდევ მაშინ, როცა ინტერნეტი არ არსებობდა, ქართველმა ხალხმა იცოდა, როგორ აცვიათ აღმოსავლეთში ან რა ქსოვილებს იყენებენ დასავლეთში. სავარაუდოდ, ამანაც განაპირობა გემოვნების ჩამოყალიბება, რადგან რაც უფრო მეტია ინფორმაცია, მით უფრო ეკლექტურია აღქმა.
ქეთევანი: თან გემოვნება მხოლოდ სამოსი ხომ არ არის, ძალიან მრავალმხრივი ცნებაა: ხელოვნება, კულტურა… ეს ყველაფერი ილექება ადამიანებში და გემოვნების სახით ვლინდება. არ უნდა დაგვავიწყდეს ქართული ნაციონალური სამოსის მრავალფეროვნებაც. ჩვენი ჩაცმის ტრადიცია გამოირჩევა ორნამენტით, თარგით, ნაქარგობით და სხვა მრავალი დეტალით. ეს ყველაფერი დღემდე შემორჩენილია, მთიან რეგიონებში ქალები დღემდე მისდევენ ხელსაქმეს. ეს სფერო რომ განვითარდეს და ქართული ნაწარმი მსოფლიო ბაზარზე გავიდეს, მგონია, რომ საოცარი ფურორი მოხდება.
ანკა: რა აკლია, რა სჭირდება მოდის სფეროს საქართველოში?
ქეთევანი: მოდას აკლია ხელშეწყობა, ქვეყნის სოციალური მდგომარეობიდან გამომდინარე. მოდა არ არის არც პირველ, არც მეორე, არც მესამე ადგილზე. დიზაინერები ძალიან ბევრს წვალობენ და, ჩემი აზრით, მათ არ აქვთ ამ შრომის შესაბამისი დაფასება. ქართულ მოდას აკლია მხარდაჭერა. მართლა ძალიან ბევრი ნიჭიერი დიზაინერია, რომლებსაც სჭირდებათ ხელშეწყობა. საჭიროა ძალიან დიდი თანხები იმისთვის, რომ წინ წახვიდე, იყო ხარისხიანი და დააკმაყოფილო საერთაშორისო ბაზარი.
ანკა: ბევრი რამ გვაქვს, რისი მსოფლიოსთვის ჩვენებაც შეგვიძლია. შენი აზრით, რამდენად მნიშვნელოვანია ხალხური რეწვის ოსტატებისა და არტიზანების მუშაობის გამოცდილების გაზიარება?
ქეთევანი: ამაში დიდი პოტენციალია. მე ყოველთვის მომწონს ძველი ქართული კოსტიუმების გათანამედროვება ან კოლაბორაციის სახით ახალი კოსტიუმების თუ სხვა ნივთების შექმნა, რომლებიც შეგვიძლია ყოველდღიურობაში გამოვიყენოთ. მაგალითად, „მუზარადის“ შემთხვევაში, ისტორიასთან სერიოზული ბმაა. მუზარადი არის ძველი ისტორიული თავსაბურავი, რომელსაც ხმარობდნენ ომში და ამით თავს იცავდნენ. ეს თავსაბურავი მხოლოდ ქართული არაა. არის ასევე ბერძნული და რომაული, თუმცა სახელი ისტორიასთანაა კავშირში. მუზარადის პირველი, კლასიკური ფორმა ავირჩიე, რომელზეც ჩემი პირადი საგვარეულო გერბია დაქარგული. ფაქტობრივად, ლოგოა და ჩემი იდენტობის ამსახველია. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან „მუზარადი“ მხოლოდ ბრენდი არ არის ჩემთვის, ეს არის ჩემი პიროვნების, ჩემი შინაგანი მდგომარეობის გამომხატველი ბრენდი, რომელიც მთელი ჩემი ცხოვრების დიდ ისტორიას ატარებს.
ანკა: რამდენად დიდ პოტენციალს ხედავ არტიზანული მოდის განვითარებაში და, როგორ ფიქრობ, რა აფერხებს ამ პროცესს ჩვენთან?
ქეთევანი: ადამიანები, რომლებიც, სიტყვაზე, თუშეთში რაღაცას ქარგავენ, ორიენტირებულები არიან იმ წუთიერ შემოსავალზე და არა იმაზე, რომ თავიანთი მართლა ძალიან მნიშვნელოვანი შემოქმედება, ხელოვნება გააცნონ სამყაროს. ამაზე ფიქრი ძალიან ძნელია, როცა ფიქრობ იმ კონკრეტულ დღეს ოჯახს როგორ მოუარო. მივდივართ ისევ სოციალურ მდგომარეობამდე, რომელშიც ვიმყოფებით. თუმცა ჩვენ ყველას შეგვიძლია გარკვეული ნაბიჯების გადადგმა, თუ გარკვეული თანამშრომლობა გვექნება ამ ადამიანებთან. ამ კოლაბორაციების შედეგი შეგვიძლია გავიტანოთ, მაგალითად, მოდის კვირეულზე, ის ნახავს ვინმე უცხოელი, რომელიც ამ სფეროშია და წაიღებს კარგ მაღაზიაში დასადებად. თუმცა ეს ყველაფერი ერთეულ ადამიანებს გაუჭირდებათ, მხარდაჭერა უნდა იყოს სახელმწიფოს და კერძო პირების მხრიდანაც.
ანკა: სახელმწიფოს ჩართულობა უმნიშვნელოვანესია, მაგრამ, ჩემი აზრით, ასევე კარგი იქნებოდა, რომ ამ ყველაფერს დიზაინერები კოლექციებში იყენებდნენ. მაგალითად, ჟენია კიმმა (J.Kim) აიღო უზბეკეთის ყველა რეგიონისათვის და კორეისთვის დამახასიათებელი ნაკეთობები და ამ ქვეყნების კულტურული მემკვიდრეობით შთაგონებული კოლექციები შექმნა. ჩვენც შეგვიძლია გამოვიყენოთ ქართული ორნამენტიკა თუ ნაქარგობა სხვადასხვა პროდუქტში ინტეგრაციისთვის. მე მგონია, რომ საქართველოში კულტურით შთაგონების ნაკლებობა არ გვაქვს, მაგრამ პატარა ქვეყანაა და ძალიან ცოტა დიზაინერი სცდება ქვეყნის ფარგლებს. ამიტომ ვერ ხერხდება ოსტატებთან კოლაბორაცია. თან ყველას ჰგონია, რომ ტრადიციული სამოსი უფროსი თაობისთვისაა და თანამედროვეობას მოკლებულია. არადა, სულ სხვა რამაა და თუ ტრადიციულ ელემენტებს ახალგაზრდობა არ ატარებს, ინტეგრაცია ვერ მოხერხდება.
ქეთევანი: მაგრამ დიზაინერსაც უნდა შთააგონებდეს იდეა, ძალით ამას ვერ გააკეთებ.
ანკა: მართალია, და ამიტომაც არ ხდება ოსტატების ინტეგრაცია მოდის ჯაჭვში ‒ მათ არც სახელმწიფო ეხმარება და ვერც დიზაინერები, რომლებსაც თავიანთი წარმოება არ აქვთ. თუმცა მაინც არის რამდენიმე დიზაინერი, რომლებიც ასე თუ ისე, ახერხებენ ამას: Lalo, Dalood, Anouki, 0711. ისინი, მაგალითად, ნაქსოვ და ნაქარგ ელემენტებს იყენებენ. ოსტატები ამ ელემენტებს ხელით ქარგავენ და ქსოვენ, შესაბამისად, ტრადიციის გარკვეული ნაწილი არ იკარგება.
კიდევ ერთი და უმთავრესი პრობლემაა ის, რომ საგანმანათლებლო სივრცეები გვაკლია. ისევ იქამდე მივდივართ, რომ სფეროს განვითარებისათვის სახელმწიფოს ან კერძო მეცენატების ჩართულობაა საჭირო, ეს კი შორეული პერსპექტივაა. თუმცა ძალიან მიხარია, რომ დიდი ბრენდები დაინტერესდნენ ჩვენი ბაზრით. თუ ისინი შემოვიდნენ, ჩამოვა ხალხიც, რაც სფეროს განვითარებას წაადგება.
ქეთევანი: ანკა, თუ გიფიქრია საკუთარი წარმოების შექმნაზე?
ანკა: ეს ჩემი ერთ-ერთი უდიდესი მიზანია. იმიტომ, რომ ძალიან მინდა ხელობა, რომელზეც ზემოთ ვსაუბრობდით, არ დაიკარგოს და ეს კარგი გზაა. არტიზანები დაინახავენ, რომ მათი საქმე მნიშვნელოვანია. მე არ ვარ დიზაინერი, მაგრამ შემიძლია მოვიყვანო დიზაინერი, ოსტატები და გავაერთიანო მათი საქმე. ინდივიდუალური მცდელობები კარგია, მაგრამ რთულია, მიხვიდე ოსტატთან ფინანსების გარეშე, გამოხატო აღფრთოვანება და სთხოვო მას, შენთვის იმუშაოს. მაგალითად, მივედი ალვანში, ბებია ლილისთან, რომელიც ქსოვს ჩითებს და ვეუბნები, რომ კარგი იქნებოდა ბუნებრივი მეთოდით ნაღები მატყლის ძაფები გაყიდულიყო. აუცილებელი ხომ არ არის ჩითი გაკეთდეს, შეიძლება მოიქსოვოს ჩანთა, ჯემპრი, პლედი, ან რაიმე სხვა; ან ფარდაგის ოსტატს ვთხოვ, მოქსოვოს ჩვენთვის ფარდაგი, რასაც ძალიან დიდი დრო მიაქვს. ხალხური რეწვის ოსტატების უმრავლესობას არ აქვს საჭირო სივრცე, პირობები და დანადგარები, ხოლო ვისაც აქვს, ძირითადად, მხოლოდ ერთი-ორი. ერთ დაზგაზე ფარდაგის მოქსოვას უამრავი დრო სჭირდება, რაც არაპროდუქტიულია. ბიზნესის თვალსაზრისით, 10-20 ნივთი მაინც გჭირდება, რომ მათ პოპულარიზაციასა და გაყიდვაზე იმუშაო. ქართველი ახალგაზრდები არ მიიჩნევენ, რომ ამ საქმით შეიძლება ფინანსური კეთილდღეობა მოიპოვო. საჭიროა, მათ საკითხი მეორე მხრიდანაც დავანახოთ, ვაჩვენოთ, რომ არ არის აუცილებელი, დიზაინერი ან მყიდველი იყო და რომ მოდის ინდუსტრიაში კიდევ ბევრი სხვა სფერო და პოზიციაც ერთიანდება: საჭიროა ხელობა, მართვა, ბიძგი თუ შთაგონება. მაგრამ, ჩვენთან იმდენი სხვა პრობლემაა, რომ სამოსის შექმნაზე ფიქრი ცოტა უხერხულადაც კი ჟღერს.
ქეთევანი: ამიტომაც არის, რომ ჯერ სხვა პრობლემები უნდა მოგვარდეს.
ანკა: ისევ „MUZARADI“-ზე მინდა გკითხო. ეს არის, საუკეთესო გაგებით, ძალიან თბილისური ბრენდი და ერთგვარად თბილისის ცხოვრების სტილის ნაწილად იქცა. ამას როგორ მიაღწიე?
ქეთევანი: დიდ ყურადღებას ვაქცევდი ფოტოებს, იმას, თუ ვინ დაიდებოდა სოციალურ ქსელში, ამიტომ ჩემთვის საინტერესო ადამიანებს ვიღებდი. მნიშვნელოვანია, რომ მოდელს თავსაბურავი უხდებოდეს. გარკვეულწილად, ამ ადამიანების გარშემოც შემოიკრიბა აუდიტორია.
ანკა: საქართველოს ფარგლებს სად იყიდება „MUZARADI?“
ქეთევანი: ჯერჯერობით მხოლოდ ბერლინსა და იაპონიაში. მე მირჩევნია, ჩემი პროდუქტი რამდენიმე კარგ კონცეპტუალურ მაღაზიაში იყიდებოდეს, მაგალითად, როგორიცაა IERI store, და არა ყველგან. გულწრფელად არ მაქვს ამის სურვილი.